Verjaring van de strafvordering – nieuwe regels sedert 28 april 2024

Verjaring van de strafvordering houdt in dat iemand niet meer vervolgd kan worden omdat er ‘te veel tijd’ is verstreken.

Sinds 28 april 2024 zijn er nieuwe en meer eenvoudige regels over verjaring in strafzaken. Deze regels maken het nog moeilijker dat een strafzaak ‘verjaart’. Eigenlijk is het nu zelfs zo dat de kans bijna nihil is geworden dat een strafzaak verjaart.

In wat volgt leggen we uit wat de belangrijkste zaken zijn die u moet weten over de verjaring in strafzaken.

1. Verjaren alle misdrijven?

Nee, sommige ernstige misdrijven kunnen nooit verjaren. Het gaat dan bijvoorbeeld over bepaalde seksuele misdrijven en (roof)moord onder bepaalde omstandigheden. Deze misdrijven blijven met andere woorden altijd vervolgbaar.

2. Vanaf wanneer begint de verjaring(stermijn) te lopen?

De verjaring begint vanaf:

• de dag waarop het misdrijf is gepleegd, of:
• de dag van het laatste feit, als het om meerdere feiten gaat.

3. Kan de verjaring gepauzeerd worden?

Ja, dat heet ‘schorsing’ van de verjaringstermijn. Zodra het strafproces begint (dat is wanneer de dagvaarding aan een verdachte wordt betekend), stopt de klok tijdelijk. De verjaring gaat pas weer verder lopen van zodra de rechter een einduitspraak heeft gedaan.

De wet kan ook nog andere gevallen voorzien waarbij de verjaring op pauze wordt gezet.

4. Na hoeveel tijd verjaart een strafvordering?

Dat hangt af van hoe zwaar het misdrijf is.

We onderscheiden vijf termijnen:

• 1 jaar indien het misdrijf een overtreding betreft;
• 10 jaar indien het misdrijf een wanbedrijf betreft;
• 15 jaar indien het een misdrijf betreft dat strafbaar is met 5 tot 20 jaar;
• 20 jaar indien het een misdrijf betreft dat strafbaar is met 20 tot 30 jaar;
• 30 jaar indien het een misdrijf betreft dat strafbaar is met een levenslange straf.

5. Wat als de verjaringstermijn voorbij is?

Dan kan de verdachte niet meer vervolgd worden en komt er geen proces of einduitspraak meer.

6. Twee belangrijke aandachtspunten

• De nieuwe regels gelden alleen voor zaken die nog niet verjaard waren op 28 april 2024. Zaken die toen al verjaard waren, blijven verjaard.
• In dossiers met meerdere verdachten kan de verjaring verschillen per verdachte, bijvoorbeeld als ze de dagvaarding op verschillende momenten aan de verschillende verdachten werd betekend.

7. Verjaring van de strafvordering

De regels inzake strafuitvoering zijn anders dan die van de strafvordering. Deze regels bepalen welke termijn het Openbaar Ministerie heeft om een straf uit te voeren, nadat de uitspraak hiervan is gebeurd.

• Criminele straffen verjaren na verloop van twintig jaren na dagtekening van het vonnis of arrest.
• Correctionele straffen verjaren na verloop van vijf jaren na dagtekening van vonnis of arrest, tenzij een gevangenisstraf van drie jaar of hoger werd uitgesproken. In dat geval betreft de verjaringstermijn tien jaren.
• Politiestraffen verjaren dan weer na verloop van één jaar na dagtekening van het vonnis of arrest.

De verjaring van de straf wordt door de aanhouding van de verdachte gestuit.

8. Wat als de feiten nog niet verjaard zijn?

Dan kan de verdachte zich eventueel beroepen op de “redelijke termijn”. Dat betekent dat je kunt aangeven dat het te lang duurt voor er een einduitspraak volgt.

De termijn start op het moment dat u weet dat u zich zal moeten verdedigen of dat er mogelijks een strafvervolging boven uw hoofd hangt.

Als de rechter vaststelt dat dat effectief zo is, kan deze beslissen om daaraan een passende consequentie te verbinden. Mogelijke passende consequenties, dewelke door de wetgever werden uitgebreid, zijn:

• Een straf lager dan de minimumstraf;
• Een eenvoudige schuldigverklaring, d.w.z. de vaststelling van de schuld, zonder dat er een straf wordt opgelegd;
• Eventueel zelfs verval van de strafvordering op voorwaarde dat er sprake is van een zeer zwaarwichtige miskenning van de rechten van verdediging, dewelke aangetoond dient te worden.