Uithandengeving minderjarige

Het Belgische jeugdrecht is in de eerste plaats gericht op de bescherming en begeleiding van minderjarigen die in aanraking komen met het gerecht. Maar in uitzonderlijke gevallen, wanneer de ernst van het misdrijf en de persoonlijkheid van de minderjarige dit vereisen, kan de rechter besluiten tot uithandengeving. Dit betekent dat de minderjarige niet langer onder het jeugdstrafrecht valt, maar als een volwassene wordt berecht.  De jeugdrechter geeft de minderjarige hierbij “uit handen” aan de strafrechtbank. In deze blog bespreken we wat uithandengeving precies inhoudt, in welke situaties dit van toepassing is en wat de mogelijke gevolgen zijn.

Wat is uithandengeving?

Uithandengeving is een uitzonderlijke maatregel binnen het jeugdrecht. Het wordt toegepast wanneer een minderjarige (vanaf 16 jaar) een zwaar misdrijf pleegt en het jeugdstrafrecht niet langer als passend of voldoende wordt beschouwd. In plaats van door een jeugdrechtbank, wordt de minderjarige berecht door een gewone strafrechtbank, waar hij of zij dezelfde sancties kan krijgen als een volwassene.

Wanneer kan uithandengeving plaatsvinden?

Er zijn strikte voorwaarden verbonden aan uithandengeving:

1. Leeftijd: De minderjarige moet op het moment van het misdrijf minstens 16 jaar oud zijn.
2. Ernst van het misdrijf: Uithandengeving wordt meestal overwogen bij zware misdrijven, zoals moord, zware gewapende overvallen of ernstige zedendelicten.
3. Persoonlijkheid van de minderjarige: Als blijkt dat eerdere begeleiding of sancties binnen het jeugdsysteem niet hebben geholpen, of als de minderjarige als onverbeterlijk wordt beschouwd, kan de rechter besluiten tot uithandengeving.
4. Noodzaak: De jeugdrechtbank moet oordelen dat de maatschappelijke veiligheid en gerechtigheid alleen gediend kunnen worden door de minderjarige als volwassene te berechten.

Procedure van uithandengeving

1. Beoordeling door de jeugdrechtbank
   De jeugdrechtbank beslist of uithandengeving passend is, op vordering van het Openbaar Ministerie. Dit gebeurt op basis van een dossier dat vaak advies bevat van jeugdadviseurs, psychologen en sociaal werkers, alsook een psychiatrisch verslag.
2. Overdracht naar de gewone strafrechtbank
   Indien de jeugdrechtbank besluit tot uithandengeving, wordt de zaak overgedragen naar een gewone strafrechtbank. Vanaf dat moment wordt de minderjarige behandeld volgens het strafrecht voor volwassenen. De behandeling zal plaatsvinden voor een bijzondere kamer, met twee jeugdrechters en één strafrechter.
3. Sancties
   De minderjarige kan dezelfde straffen krijgen als een volwassene, zoals een gevangenisstraf. Een levenslange gevangenisstraf kan echter niet worden opgelegd. Het maximum ligt op 30 jaar.

Gevolgen van uithandengeving

• Strafblad: Een minderjarige die uithandengegeven is, krijgt een strafblad dat niet wordt gewist bij het bereiken van de volwassen leeftijd. Dit kan grote gevolgen hebben voor zijn of haar toekomst, zoals bij het zoeken van werk.
• Rehabilitatie: De mogelijkheden om later gerehabiliteerd te worden bestaan, maar deze zijn beperkter dan binnen het jeugdsysteem.
• Impact op de minderjarige: Het psychologisch effect van een berechting als volwassene kan groot zijn, vooral als de straf zwaar is.

Kritiek op uithandengeving

Uithandengeving is omstreden. Tegenstanders stellen dat minderjarigen, zelfs bij zware feiten, nog in een ontwikkelingsfase zitten en dat ze baat hebben bij re-integratie in plaats van straf. Voorstanders vinden dat het een noodzakelijke maatregel is om de samenleving te beschermen en gerechtigheid te waarborgen.

In de praktijk zien we dat er slechts in uitzonderlijke gevallen tot een uithandengeving wordt overgegaan.

Conclusie

Uithandengeving is een ingrijpende beslissing die slechts in uitzonderlijke gevallen wordt genomen. Het toont aan hoe ernstig een misdrijf wordt genomen, maar roept ook belangrijke vragen op over de balans tussen bescherming van de maatschappij en de re-integratie van jonge delinquenten.

Heeft u te maken met een dergelijke zaak of wilt u meer weten over uw rechten? Neem dan contact op met een gespecialiseerde advocaat. Wij begeleiden u graag door deze complexe juridische materie.