Op vakantie met uw kind

Een vakantieperiode is voor vele kinderen een heerlijke tijd. Toch kunnen spanningen tussen gescheiden ouders leiden tot onverwachte problemen, waardoor een vakantie letterlijk in het water kan vallen. Ouders die alleen met hun kind(eren) op vakantie gaan, zijn voor vertrek best op de hoogte van de basisregels vooraleer ze op een zorgeloze vakantie vertrekken.

De theorie: het ouderlijk gezag

Elke ouder heeft – in de regel – een ouderlijk gezag over zijn of haar kind. Dit ouderlijk gezag houdt in dat men als ouders verantwoordelijk is omtrent de belangrijke beslissingen over een kind.

Artikel 372 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt: “Een kind blijft onder het gezag van zijn ouders tot aan zijn meerderjarigheid of zijn ontvoogding.”

Het ouderlijk gezag omvat drie categorieën:

1. Beslissingen over de huisvesting van het kind, de belangrijke beslissingen betreffende de gezondheid, opvoeding, opleiding, ontspanning en godsdienstige en/of levensbeschouwelijke keuzes van het kind.
2. Het beheer van de goederen van het kind.
3. Het (juridisch) vertegenwoordigen van een kind.

Reizen naar het buitenland vallen onder de eerste categorie van dit ouderlijk gezag.

De uitoefening van dit ouderlijk gezag kent drie vormen:

1. De gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag: het ouderlijk gezag wordt door beide ouders uitgeoefend (artikel 373 van het Burgerlijk Wetboek);
2. De exclusieve uitoefening van het ouderlijk gezag: het ouderlijk gezag wordt door één ouder uitgeoefend (artikel 374 §1, lid 2 van het Burgerlijk Wetboek);
3. Het gemengd of gecorrigeerd ouderlijk gezag: bepaalde elementen van het ouderlijk gezag kunnen aan één ouder exclusief worden toegekend, waarbij het ouderlijk gezag voor het overige door beide ouders gezamenlijk wordt uitgeoefend (artikel 374 §1, lid 3 van het Burgerlijk Wetboek).

Een ouderlijk gezag wordt in de regel door beide ouders uitgeoefend. Een exclusief ouderlijk gezag kan enkel worden toegekend door de Familierechtbank in uitzonderlijke gevallen (zie hiervoor: artikel 374 §1, lid 2 van het Burgerlijk Wetboek). De Familierechtbank zal zich bij deze beslissing steeds laten leiden door het belang van het kind.

De praktijk: voorzorgen nemen om discussies te vermijden

In de praktijk wordt er zelden aan ouders gevraagd hoe het zit met het ouderlijk gezag. Buitenstaanders en derden gaan er vaak van uit dat de ene ouder handelt met toelating van de andere ouder.

Dit wordt ook zo geformuleerd in artikel 373 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek: “Ten opzichte van derden die te goeder trouw zijn, wordt elke ouder geacht te handelen met de andere ouder wanneer hij, alleen, een handeling stelt die met gezag verband houdt behoudens de bij de wet bepaalde uitzonderingen.”

In de praktijk worden ouders aldus weinig gecontroleerd als zij met hun kind naar het buitenland reizen. Dit is vooral zo als men reist binnen de Europese Unie met de wagen. Om van België naar Frankrijk te rijden passeert men zonder proberen een landsgrens zonder dat men documenten moet kunnen aantonen.

Bij grenscontroles van een EU-land naar een derde land worden er wel documenten gevraagd en zal men moeten aantonen dat men toelating heeft van de andere ouder. Ook bij luchthavens wordt dit vaak gecontroleerd, zelfs bij reizen binnen EU-landen. Veiligheidshalve heeft men dus steeds de nodige documenten bij als men alleen reist met een kind om problemen of discussies aan de grens te vermijden. Kijk dus zeker volgende hypotheses na om na te gaan welke documenten men best voorziet vooraleer men op vakantie vertrekt.

Eerste hypothese: een ouder heeft exclusief ouderlijk gezag

De ouder die, bij uitspraak van de Familierechtbank, het exclusief ouderlijk gezag krijgt toegekend, heeft geen toelating nodig van de andere ouder om met zijn of haar kind op vakantie te gaan.

Het volstaat om het vonnis van de Familierechtbank waarbij dit exclusief ouderlijk gezag werd uitgesproken mee te nemen bij de reisdocumenten.

De andere ouder, die dus geen ouderlijk gezag heeft, kan enkel reizen met het kind als men expliciet de toelating hiervoor krijgt van de andere ouder.

Tweede hypothese: beide ouders oefenen gezamenlijk het ouderlijk gezag uit

Wanneer men gezamenlijk het ouderlijk gezag uitoefent, geldt het vermoeden dat de ene ouder instemt met de beslissing die de andere ouder neemt, zo ook bij reizen naar het buitenland. Zie hiervoor artikel 373 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek: “Ten opzichte van derden die te goeder trouw zijn, wordt elke ouder geacht te handelen met de andere ouder wanneer hij, alleen, een handeling stelt die met gezag verband houdt behoudens de bij de wet bepaalde uitzonderingen.”

Om aan te tonen dat men daadwerkelijk de ouder is van het kind, kan verwezen worden naar de Kids-Id of de identiteitskaart van het kind of zelfs uittreksel uit de akte van geboorte.

Men gaat er van uit dat de ouder die alleen reist met een kind, hiervoor impliciet de toelating heeft van de andere ouder. Toch kan het voorkomen dat men in de luchthaven en bij grenscontroles toch gevraagd wordt om de toelating van de andere ouder voor te leggen. Deze maatregel is ingegeven door de bezorgdheid over parentale ontvoeringen, die helaas nog vaak voorkomen.

Het is dus aangewezen om steeds de schriftelijke toelating van de andere ouder mee te nemen. Men kan hierbij een modelformulier gebruiken dat vaak ter beschikking wordt gesteld bij de gemeente of men kan zelf een schriftelijke verklaring opmaken en deze laten afstempelen bij de gemeente. Volledigheidshalve voegt men hierbij best ook kopie van de identiteitskaart van de andere ouder. Een handig model voor reistoelating is eenvoudig en tegen beperkte betaling te downloaden op: https://famifix.be/webshop/ 

Uiteraard is dit niet expliciet nodig, maar bij vakantieplannen naar het buitenland kan men maar beter zijn voorzorgen nemen. Als u over dit onderwerp nog specifieke vragen hebt, kan u steeds terecht bij één van onze specialisten in het Familierecht.