Elektronisch toezicht als alternatief voor de gevangenis

Elektronisch toezicht is een manier om een gevangenisstraf uit te voeren buiten de gevangenis. In dat geval zal u de straf thuis kunnen uitzitten door middel van een elektronische enkelband. Het elektronisch toezicht kan zowel reeds uitgeoefend worden tijdens de voorlopige hechtenis, als na de effectieve veroordeling.

Elektronisch toezicht tijdens de voorlopige hechtenis

De voorlopige hechtenis is de vrijheidsberoving van een verdachte reeds tijdens een lopend onderzoek in strafzaken. Vermits het een uitzonderlijke situatie betreft en tevens een aantasting is van het fundamentele recht op eerbiediging van de persoonlijke vrijheid, is de voorlopige hechtenis aan zeer strikte voorwaarden onderworpen.

De onderzoeksrechter of de raadkamer kan beslissen om de voorlopige hechtenis onder elektronisch toezicht uit te oefenen.

Elektronisch toezicht als uitvoering van een straf

Tot en met 3 jaar gevangenisstraf

Als u veroordeeld bent tot een gevangenisstraf tot en met 3 jaar (of tot verschillende gevangenisstraffen die samen tot en met 3 jaar bedragen), kan de gevangenisdirecteur elektronisch toezicht toekennen.

• De gevangenisdirecteur informeert u over de mogelijkheid om elektronisch toezicht te ondergaan, en vraagt of u hiermee akkoord gaat.
• De gevangenisdirecteur kan aan het elektronisch toezicht voorwaarden verbinden waarmee u moet instemmen. Als hij bijzondere voorwaarden wil opleggen die specifiek op u zijn afgestemd, kan hij aan het justitiehuis vragen om een maatschappelijke enquête uit te voeren.
• De gevangenisdirecteur deelt u de datum van de activering van het elektronisch toezicht mee. Hij kent u, in afwachting van de activering, een strafonderbreking toe (een periode waarin de straf niet wordt uitgevoerd).
• Een personeelslid van het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht komt bij u thuis, of op een ander adres waar u het elektronisch toezicht zult ondergaan, om het bewakingsmateriaal te plaatsen.
• De gevangenisdirecteur maakt een voorlopig uurrooster op dat u moet naleven. Het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht kan dit uurrooster wijzigen aan de hand van de informatie die u overmaakt (bv. een arbeidscontract of een inschrijving voor een opleiding).
• Na afloop van het elektronisch toezicht komt u in aanmerking voor voorlopige invrijheidstelling.

Als u veroordeeld bent voor seksuele misdrijven ten aanzien van minderjarigen tot een gevangenisstraf tussen één en drie jaar (of tot meerdere gevangenisstraffen die samen tussen één en drie jaar bedragen) beslist de directeur van de Directie Detentiebeheer over de toekenning van elektronisch toezicht. Deze dienst maakt deel uit van de federale overheidsdienst Justitie.

• De gevangenisdirecteur vraagt vooraf aan het justitiehuis om een maatschappelijke enquête uit te voeren. De justitieassistent gaat dan langs op de plaats waar u tijdens het elektronisch toezicht wilt verblijven. Hij vraagt het standpunt van de meerderjarige personen waarmee u samenleeft en gaat de omstandigheden na waarin het elektronisch toezicht zal worden uitgevoerd.
• De Directie Detentiebeheer onderzoekt de eventuele redenen om het elektronisch toezicht niet toe te kennen, zoals het risico dat u nieuwe feiten pleegt. Ze kan aan het elektronisch toezicht voorwaarden verbinden waarmee u moet instemmen.
• De gevangenisdirecteur deelt u de datum van de activering van het elektronisch toezicht mee. Hij kent u, in afwachting van de activering, een strafonderbreking toe (een periode waarin de straf niet wordt uitgevoerd).
• Een personeelslid van het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht komt bij u thuis, of op een ander adres waar u het elektronisch toezicht zal ondergaan, om het bewakingsmateriaal te plaatsen.
• De gevangenisdirecteur maakt een voorlopig uurrooster op dat u moet naleven. Het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht kan dit uurrooster wijzigen aan de hand van de informatie die u overmaakt (bv. een arbeidscontract of een inschrijving voor een opleiding).
• De justitieassistent nodigt u uit voor een gesprek. Hij verstrekt informatie over het elektronisch toezicht en bespreekt met u de voorwaarden die u moet naleven. Hij brengt verslag uit bij de gevangenisdirecteur.
• Na afloop van het elektronisch toezicht komt u in aanmerking voor voorlopige invrijheidstelling.

Meer dan drie jaar gevangenisstraf

Als u veroordeeld bent tot een gevangenisstraf van langer dan drie jaar (of tot verschillende gevangenisstraffen die samen meer dan drie jaar bedragen), kan de strafuitvoeringsrechtbank elektronisch toezicht toekennen.

• De gevangenisdirecteur informeert u over de mogelijkheid om elektronisch toezicht te ondergaan, van zodra u het recht hebt om daartoe een schriftelijke aanvraag in te dienen.
• U moet een reclasseringsplan voorleggen, waarin u aangeeft welke initiatieven u zult nemen om terug uw plaats in te nemen in de maatschappij (werken, werk zoeken, een opleiding of therapie volgen, …).
• De strafuitvoeringsrechtbank kan vooraf aan het justitiehuis vragen om een maatschappelijke enquête uit te voeren (ook de gevangenisdirecteur en het openbaar ministerie kunnen dit vragen). De justitieassistent gaat dan langs op de plaats waar u tijdens het elektronisch toezicht wil verblijven. Hij vraagt het akkoord van de meerderjarige personen waarmee u samenleeft en gaat de omstandigheden na waarin het elektronisch toezicht zal worden uitgevoerd.
• U wordt opgeroepen op een zitting van de strafuitvoeringsrechtbank. Ook de gevangenisdirecteur, het openbaar ministerie en de eventuele slachtoffers worden op deze zitting gehoord.
• De strafuitvoeringsrechtbank onderzoekt de eventuele redenen om het elektronisch toezicht niet toe te kennen, zoals het risico dat u nieuwe feiten pleegt. Ze kan aan het elektronisch toezicht voorwaarden verbinden waarmee u moet instemmen.
• Een personeelslid van het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht komt bij u thuis, of op een ander adres waar u het elektronisch toezicht zal ondergaan, om het bewakingsmateriaal te plaatsen.
• De justitieassistent nodigt u uit voor een eerste gesprek. Hij maakt samen met u het uurrooster op waaraan u zich moet houden en bespreekt de voorwaarden die u moet naleven.
• De justitieassistent heeft regelmatig een gesprek met u op zijn kantoor of bij u thuis. Hij gaat na of u problemen hebt om het uurrooster en de voorwaarden na te leven. De justitieassistent brengt verslag uit aan de strafuitvoeringsrechtbank.
• De strafuitvoeringsrechtbank kan de voorwaarden aanpassen of nader omschrijven.
• Na afloop van het elektronisch toezicht komt u in aanmerking voor voorwaardelijke invrijheidstelling.

Hoe werkt het elektronisch toezicht?

Er wordt bij u thuis, of op een ander verblijfadres waar u het elektronisch toezicht ondergaat, een bewakingsbox geïnstalleerd. De elektronische enkelband zendt dan via die bewakingsbox een signaal naar een centrale computer die registreert of u al dan niet op het verplichte adres aanwezig bent.