Het horen van het kind door de rechter: kan een minderjarige zelf beslissen?

Een beslissing van de Familierechtbank is vaak erg ingrijpend voor een minderjarig kind. Om deze reden kunnen minderjarigen door de rechter worden gehoord voor het nemen van een beslissing omtrent het ouderlijk gezag, verblijfsregeling of het recht op persoonlijk contact.

Leeftijdsgrens van 12 jaar

Minderjarige kinderen ouder dan 12 jaar worden automatisch geïnformeerd over het recht om gehoord te worden door de rechter. Zij krijgen een informatiebrief toegestuurd, op het adres van beide ouders, indien deze gescheiden leven. Het model van deze brief werd vastgelegd bij Koninklijk Besluit en wordt onderaan deze blog gepubliceerd (Koninklijk besluit van 28 april 2017 tot vaststelling van het model van informatieformulier bedoeld in artikel 1004/2 van het Gerechtelijk Wetboek).

Minderjarigen jonger dan 12 jaar worden in principe niet gehoord en krijgen dan ook geen automatische uitnodiging. Het is evenwel mogelijk dat een minderjarige jonger dan twaalf jaar gehoord wordt, ofwel op verzoek van de minderjarige zelf, ofwel op verzoek van het Openbaar Ministerie, ofwel op verzoek van één van de ouders. De rechtbank kan zelf beslissen of zij ingaat op dit verzoek. Wanneer het verzoek echter uitgaat van het Openbaar Ministerie of de minderjarige zelf, kan de rechter niet weigeren de minderjarige jonger dan 12 jaar te horen.

Wanneer één van beide ouders verzoekt om een minderjarig kind jonger dan 12 jaar te laten horen, wordt er gekeken naar de concrete omstandigheden. Bij te jonge kinderen zal een rechter doorgaans niet geneigd zijn om deze te horen. Er is echter geen duidelijke richtlijn over deze leeftijd en de rechter zal dit in elk afzonderlijk geval bekijken.

Modaliteiten van het horen

De rechter zal de minderjarige steeds uitnodigen op de rechtbank, in een kabinet of een speciale ruimte. Men zal er steeds alles aan doen om de minderjarige gerust te stellen. De minderjarige wordt steeds alleen gehoord. Broers, zussen of ouders mogen hierbij niet aanwezig zijn. Na het gesprek, zal de rechter een verslag opmaken. Dit verslag wordt samen met de minderjarige overlopen, die eventueel nog aanpassingen of verbeteringen kan vragen.

Het verslag wordt nadien afgeprint en in het dossier gestoken. De minderjarige wordt ook geïnformeerd dat beide ouders en hun advocaten dit verslag nadien kunnen lezen.

De Familierechtbanken van Antwerpen, Mechelen en Turnhout hebben zelf ook een informatievideo gemaakt over hoe het eraan toegaat bij die specifieke rechtbank.

Familierechtbank Antwerpen: https://www.youtube.com/watch?v=w7q2nGl3lVo

Familierechtbank Mechelen: https://youtu.be/S1ZIwc51VkQ

Familierechtbank Turnhout: https://www.youtube.com/watch?v=DkJczuZBxnw

Beslissingsrecht?

Het feit dat een minderjarige door de rechter wordt gehoord, betekent niet dat men aan de minderjarige het recht toevertrouwd om te beslissen omtrent de modaliteiten van zijn of haar huisvesting of omgangsregeling.

De rechter zal steeds rekening houden met hetgeen door een minderjarige wordt gezegd, maar zal deze afwegen tegen andere belangen (bv. Wat vinden de ouders belangrijk/ zijn er broers of zussen in dezelfde situatie/ wat zegt de wet…). In elk concreet geval zal de rechter de situatie aftoetsen, waarbij zij steeds de mening van de minderjarige ernstig zal nemen.

Brief aan de minderjarige

De rechter zal automatisch een informatiebrief sturen naar elke betrokken minderjarige ouder dan 12 jaar.

Deze brief zal opgesteld zijn in de volgende bewoordingen:

De brief bevat ook een invulstrookje, dat aan de Rechtbank kan worden bezorgd. De minderjarige kan volgende keuzes maken:

• Ik wil de rechter NIET spreken.
• Ik wil de rechter WEL spreken en kom naar het gesprek op […] om […].
• Ik wil de rechter WEL spreken maar kan niet op de voorgestelde datum. Ik vraag de rechter om een andere datum door te bellen naar […]/een e-mail te sturen naar […].

Indien de ouders gescheiden zijn, wordt deze brief naar het adres van beide ouders gestuurd, om er zeker van te zijn dat de minderjarige de juiste informatie krijgt.