Internationaal verdrag voor de rechten van het kind (IVRK)

• Ook met een verstandelijke of lichamelijke handicap moet je een volwaardig leven kunnen leiden.
• De overheid geeft kinderen en jongeren met een handicap toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, revalidatie, beroepsopleiding en vrijetijdsbesteding.
• Je hebt recht op hulpmiddelen
• Scholen moeten extra aandacht besteden aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Daardoor hebben meer leerlingen toegang tot het gewone onderwijs.

Je hebt recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst (art 14).

2. Recht op bescherming als vluchteling

Als je vluchteling bent, moet je bijzondere bescherming krijgen (art 22).

• Je mag niet verplicht worden om te werken.
• Je mag geen gevaarlijk werk doen of werk dat schadelijk is voor je gezondheid of je lichamelijke of geestelijke ontwikkeling.
• Gaan werken is ook verboden als je daardoor geen tijd meer hebt om naar school te gaan of je te ontspannen.
• De overheid maakt wetten om je te beschermen tegen misbruik door werkgevers of tegen werk dat schadelijk voor je is.

• Zodra je geboren wordt, heb je het recht om iemand te zijn, om te leven en je te ontwikkelen. Volwassenen en de overheid moeten ervoor zorgen dat jij die kansen krijgt.
• Om iemand te zijn, heb je een naam en familiebanden nodig. Daarom moet elk land alle kinderen bij de geboorte inschrijven in een geboorteregister. Zo krijg je een wettelijke identiteit. Als je die identiteit niet krijgt of verliest, dan moet de overheid dat zo snel mogelijk oplossen.
• Niet elk kind groeit op bij zijn eigen ouders. Ook dan heb je het recht om je ouders te kennen, voor zover dat mogelijk is.

• Een goede gezondheid is een recht voor elk kind. Ouders en overheid moeten ervoor zorgen dat kinderen en jongeren zo gezond mogelijk opgroeien.
• Als je ziek bent, heb je recht op verzorging. Als je hulp nodig hebt, moet je die krijgen. Van een huisarts bijvoorbeeld, of van een oog- of tandarts of een ziekenhuis. In België is gezondheidszorg een grondrecht voor iedereen.
• De overheid moet kinderen en hun ouders goed informeren over gezondheid.

Je hebt recht op sociale zekerheid (art 26).

• Je mag informatie halen van internet, uit boeken, tijdschriften of via kranten en tv.
• Volwassenen moeten je informatie geven die belangrijk is voor jou op een begrijpelijke manier.
• De overheid moedigt het verspreiden van informatie op maat van jongeren aan.
• Niet het hele aanbod van de massamedia is geschikt voor jongeren. Denk maar aan extreem gewelddadige films of porno op internet. Daartegen moet de overheid optreden.

• Kinderen en jongeren hebben het recht om elkaar in groep te ontmoeten of zich bij een vereniging aan te sluiten. Natuurlijk mag die vereniging de rechten van anderen niet schenden. Je activiteiten mogen niemand in gevaar brengen, de orde niet verstoren, de volksgezondheid niet schaden noch onzedelijk zijn.
• In België is de vrijheid van vereniging een grondrecht voor iedereen. Dat staat in artikel 27 van onze Grondwet.

Je hebt recht op vrije tijd, spel en ontspanning (art 31).

• Ieder kind en elke jongere heeft recht op privacy. Zo mag je leerkracht je schoolresultaten niet bespreken met andere ouders. Je dokter mag zich niet met je opvoeding bemoeien. Je huisgenoten mogen je berichten of dagboek niet ongevraagd lezen.

Hoe zit dat in België?

• Respect voor je privé- en gezinsleven staat in artikel 22 van de Grondwet. In België is het dus een grondrecht. De wet op de ‘gegevensbescherming’ zegt dat niemand je persoonlijke gegevens zomaar kan verzamelen, opslaan en verspreiden en niemand mag ongevraagd je foto publiceren.
• Inmenging in je privacy mag wel voor een ‘correct doel’ en als je daarvan op de hoogte bent. Beveiligingscamera’s in het station zijn daar een voorbeeld van.
• Je ouders staan in voor je opvoeding. Hun ‘ouderlijk gezag’ betekent dat ze handelen en beslissen in jouw belang. Daarbij hoort de verantwoordelijkheid om jou te beschermen. Als ze zich zorgen maken, mogen ze jouw privacy eventueel schenden door in de gaten te houden waar jij mee bezig bent.

• Je hebt recht op een dak boven je hoofd, kleren, genoeg eten en drinken.
• Je moet kansen krijgen om te leren en om je plaats te vinden in de samenleving.
• Het betekent ook dat er iemand voor je zorgt als je ziek bent of een handicap hebt.
• Je ouders zijn de eerste verantwoordelijken om in je onderhoud te voorzien. Minstens tot je achttiende verjaardag. In België, onder bepaalde voorwaarden, zolang je studeert.
• Als je ouders dit niet kunnen bieden, dan moet de overheid helpen.

• Je mag niet zomaar gestraft worden. Daarvoor moet je een wet overtreden hebben. Je hebt het recht om je te verdedigen of om je te laten verdedigen. Als je een andere taal spreekt, heb je recht op een tolk.
• Als je wordt opgesloten, moet je een aangepaste behandeling krijgen. De gevangenisstraf moet zo kort mogelijk zijn en je mag niet samen met volwassenen opgesloten worden.
• Je hebt ook recht op contact met je familie.
• Als je gestraft wordt, moet je begeleiding, onderwijs of een beroepsopleiding en toezicht krijgen.

Je moet beschermd worden tegen wrede behandeling en onwettige vrijheidsberoving (artikel 37).

• Niemand mag geweld tegen je gebruiken. Je ouders niet, maar ook je leerkracht, sportmonitor, buurman of andere jongeren niet.
• Volwassenen moeten jou beschermen tegen elke vorm van geweld: fysiek geweld zoals schoppen of slaan, psychisch geweld zoals schelden, pesten of vernederen, en verwaarlozing zoals je niet verzorgen of je geen eten geven.
• Niemand mag seksuele handelingen met je stellen tegen je zin, als het je kan schaden, of als je er nog te jong voor bent.
• Minderjarigen mogen geen slachtoffer van prostitutie worden. Kinderpornografie, kinderhandel en ontvoering zijn verboden. Niemand mag dus kinderen verkopen als adoptiekind, meid, arbeider of prostituee.
• Als je toch slachtoffer wordt van geweld, heb je recht op gepaste hulp.

• Kinderen en jongeren hebben het recht een eigen mening te hebben
• Volwassenen moeten rekening houden met de mening van kinderen en jongeren in alle beslissingen en procedures die over kinderen of jongeren gaan
• In België hebben kinderen en jongeren ook het recht om gehoord te worden door een rechter over beslissingen die over hen gaan. Bijvoorbeeld over de verblijfsregeling wanneer ouders gaan scheiden.

Je mag je mening uiten en je hebt recht op informatie die je toelaat je eigen mening te vormen (art 13).

• Je recht op onderwijs betekent dat de overheid ervoor moet zorgen dat minstens het lager onderwijs gratis en verplicht is. Ook begeleiding bij je school-, studie- en beroepskeuze is een recht.
• Straffen op school mogen je waardigheid niet aantasten. Vernederingen of geweld kunnen niet.
• De lessen moeten je kansen geven om je persoonlijkheid, vaardigheden en mogelijkheden zoveel mogelijk te ontwikkelen, geestelijk en lichamelijk.
• Scholen zijn verplicht om extra aandacht te besteden aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Daardoor zouden meer leerlingen toegang hebben tot het reguliere onderwijs.

• Soms is het moeilijk om met je beide ouders samen te leven, door een scheiding bijvoorbeeld. Toch blijf je het recht hebben op een contact met beide ouders. Beide ouders nemen dan ook samen de belangrijke beslissingen in jouw opvoeding. Enkel een bevoegde (overheids)dienst kan beslissen dat een contact met een ouder niet in jouw belang is.

Als ouders en hun kinderen niet in hetzelfde land wonen, moeten ze zich als gezin kunnen herenigen (art 10).