Meemoederschap

Meemoederschap is een belangrijk juridisch concept binnen lesbische relaties. Meemoederschap verwijst naar het ouderschap van een kind door de partner van de biologische moeder. Het biedt de niet-biologische moeder dezelfde rechten en plichten als de biologische moeder, waardoor een stabiele juridische positie voor beide ouders en het kind wordt gewaarborgd. In dit artikel zullen we dieper ingaan op wat meemoederschap precies inhoudt, hoe het wordt vastgesteld en welke rechten en plichten ermee gepaard gaan.

Meemoederschap

De wet van 5 mei 2014 heeft de regels inzake de vaststelling en betwisting van afstamming langs vaderszijde naar analogie toegepast op de nieuwe regels inzake meemoederschap. De vaststelling van de afstamming ten aanzien van de meemoeder gebeurt op dezelfde wijze als de vaststelling van de afstamming ten aanzien van de vader, namelijk via de meemoederschapsregel binnen het huwelijk of via erkenning.

Voor de wet van 5 mei 2014 kon men als meemoeder enkel via adoptie een afstammingsband vestigen ten aanzien van het kind. Sinds de wet van 5 mei 2014 is het voor de meemoeder van een kind mogelijk om een oorspronkelijke afstammingsband ten aanzien van het kind te vestigen. Op die manier kan het kind reeds vanaf zijn geboorte rechtsbescherming genieten ten aanzien van zijn meemoeder.

Kinderen die geboren zijn na 1 januari 2015 en binnen het huwelijk, krijgen automatisch een afstammingsband met hun meemoeder (d.i. de echtgenote van de biologische moeder).

Kinderen die geboren zijn voor 1 januari 2015 kunnen erkend worden door de meemoeder.

Vaststelling van het meemoederschap binnen het huwelijk

Men heeft de regel van het vaderschapsvermoeden, met name “vader is diegene die het huwelijk aanduidt” die binnen het heterohuwelijk geldt, naar analogie toegepast op het lesbische huwelijk (artikel 325/2 BW).

Volgens deze “meemoederschapsregel” heeft het kind dat geboren is tijdens het huwelijk of binnen 300 dagen na de ontbinding of nietigverklaring ervan, de echtgenote (van de biologische moeder) tot meemoeder (325/2 BW).

Deze meemoederschapsregel kan enkel betwist worden via een procedure voor de Familierechtbank.

Vaststelling van meemoederschap buiten het huwelijk

Indien het kind is geboren buiten het huwelijk, kan het meemoederschap worden vastgesteld via erkenning. Ook hier gelden de regels volledig naar analogie met de erkenning door de vader.

Erkenning door de meemoeder is de erkenning door de feitelijke meemoeder die het kind kan erkennen indien dit kind geen vaderlijke afstamming heeft en evenmin op grond van het huwelijk van zijn moeder een meemoederlijke afstamming heeft (artikel 325/4, 1e lid BW). De meemoeder moet geen bewijs leveren dat zij heeft ingestemd met de verwekking van het kind. Bovendien kan de erkenning reeds tijdens de zwangerschap gebeuren.

Indien de (biologische) moeder of het kind (boven 12 jaar) niet instemmen met deze erkenning, kan er machtiging tot erkenning worden gevraagd bij de Familierechtbank. In deze procedure moet men aantonen dat:

• de aspirant-erkenner heeft ingestemd met de verwekking conform de MBV-wet (omtrent medisch begeleide voortplanting); of
• de verwekking het gevolg is van de daad waar zij heeft mee ingestemd.

Rechtsgevolgen

Een wettelijk vastgestelde meemoederlijke afstammingsband heeft dezelfde rechtsgevolgen als een vastgestelde moederlijke afstammingsband en een vastgestelde vaderlijke afstammingsband, met name:

• Ontstaan van het ouderlijk gezag en ouderlijke verplichtingen (o.a. recht op omgang met het kind, onderhoudsplicht…);
• Creëren van een verwantschapsband, niet alleen ten aanzien van de meemoeder zelf, maar ook ten aanzien van alle verwanten van de meemoeder (dit speelt ook mee op erfrechtelijk gebied of grootouderlijk omgangsrecht);
• Rechtsgevolgen inzake een aantal elementen van de staat van de persoon, bijvoorbeeld de familienaam, de  nationaliteit, enzovoort.

Achternaam

Voor kinderen van lesbische koppels van wie de afstamming van de meemoeder is vastgesteld, geldt dezelfde naamregeling als voor kinderen van heterokoppels.

De moeder en de meemoeder kunnen de naam van de meemoeder, de naam van de moeder of een combinatie van beide namen aan hun kinderen geven, in de volgorde die zij zelf wensen.

Bij afwezigheid van keuze of in geval van onenigheid hieromtrent, draagt het kind de naam van de meemoeder.

Bij vragen omtrent meemoederschap kan u steeds terecht bij één van onze specialisten Familierecht.