De Raadkamerprocedure: toezicht op de voorlopige hechtenis

Het strafdossier dient de laatste werkdag voor de zitting van de raadkamer ter beschikking te worden gesteld van de verdachte en zijn raadsman. Gelet op het geheim van het onderzoek, gebeurt de zitting achter gesloten deuren.

Indien het bevel tot aanhouding regelmatig is, zijn er drie mogelijke beslissingen die de raadkamer kan nemen met betrekking tot de voorlopige hechtenis:

• De handhaving van de hechtenis in de gevangenis
• De handhaving van de hechtenis onder elektronisch toezicht
• De vrijheid onder voorwaarden

De voornaamste criteria waar de raadkamer rekening mee zal houden, zijn de volgende:

• Het recidivegevaar houdt het gevaar in dat de verdachte, bij vrijlating, nieuwe misdrijven zou plegen.

• Het vluchtgevaar houdt het gevaar in dat de verdachte, bij vrijlating, zou pogen zich aan het gerecht te onttrekken. Dit gevaar wordt meestal weerhouden als de verdachte over geen vast adres beschikt.

• Het collusiegevaar houdt het gevaar in dat de verdachte, bij vrijlating, zich zou verstaan met derden die niet op de hoogte mogen worden gebracht van het lopende onderzoek. Dit zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als er nog op te sporen medeverdachten gewaarschuwd kunnen worden.

• Het obstructiegevaar houdt het gevaar in dat de verdachte, bij vrijlating, het onderzoek zou kunnen dwarsbomen door bijvoorbeeld bewijsmateriaal te laten verdwijnen.

• Het (ab)normaal verloop van het onderzoek dient ook in rekening te worden gebracht door de raadkamer. De voorhechtenis is immers een uitzonderingssituatie waardoor deze toestand niet onnodig gerekt mag worden.

Wanneer de voorlopige hechtenis wordt gehandhaafd – al dan niet onder elektronisch toezicht – dan geldt deze beslissing voor een maand. Binnen de maand dient een nieuwe raadkamerzitting plaats te vinden alwaar de hechtenistoestand opnieuw bekeken wordt. Dit geldt tot en met de derde zitting van de raadkamer, waarna de controles slechts éénmaal om de twee maanden moeten plaatsvinden.

De onderzoeksrechter kan op elk moment initiatief nemen om de voorlopige hechtenis op te heffen. Daarnaast staan tegen een beschikking van de raadkamer steeds beroepsmogelijkheden open, zowel voor de verdachte en zijn raadsman als voor het Openbaar Ministerie.

De termijn voor het aantekenen van een hoger beroep, betreft vierentwintig uren vanaf de beslissing voor het Openbaar Ministerie, en vanaf de betekening ervan voor de betrokkene of zijn advocaat. (art. 644 Sv.) Het hoger beroep wordt behandeld voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling (of KI) en dient te worden uitgesproken binnen de vijftien dagen nadat het hoger beroep werd ingesteld. Zo niet dient de verdachte in vrijheid te worden gesteld.

De KI kan de beschikking van de raadkamer bevestigen of hervormen. Bij hervorming dient dit te gebeuren met eenparigheid van stemmen. Dit betekent dat de drie raadsheren het unaniem eens moeten zijn dat de beslissing gewijzigd moet worden.

Wanneer de KI de hechtenis handhaaft, dient het dossier opnieuw voor de raadkamer te worden behandeld binnen de wettelijke termijn van één of twee maanden, afhankelijk van de hoeveelste verschijning dit betreft.