Het nieuw seksueel strafrecht

Op 1 juni 2022 is in België een nieuw seksueel strafrecht in werking getreden. Deze herziening van de wetgeving is bedoeld om beter in te spelen op de hedendaagse realiteit en om slachtoffers van seksuele misdrijven beter te beschermen. In deze blogpost bespreken we de belangrijkste veranderingen en wat deze betekenen voor zowel slachtoffers als daders.

Achtergrond

Het vorige seksuele strafrecht in België was verouderd en sloot niet meer aan bij de huidige maatschappelijke normen en de juridische noodzaak om slachtoffers adequaat te beschermen. Er was een groeiende consensus dat de wetgeving moest worden aangepast om meer recht te doen aan de ernst van seksuele misdrijven en om een duidelijker kader te bieden voor vervolging en bestraffing. De moord op Julie Van Espen is een belangrijke katalysator geweest voor dit nieuw seksueel strafrecht en de lancering van Punt.vzw.

De lancering van Punt.vzw is inmiddels onlosmakelijk verbonden aan de Stille Mars tegen Seksueel Geweld in Antwerpen. Op 12 mei 2019 werd die georganiseerd door Eline Van Hooydonck, Charlotte Ruytjens en Ayke Gubbels. Naar aanleiding van de zaak Julie Van Espen kwamen er toen 15.000 mensen op straat in de strijd tegen seksueel geweld. Op het einde van de mars werd er opgeroepen om een prioriteit te maken van seksueel geweld.De veranderingen op het vlak van beleid – die in een stroomversnelling zijn gekomen in de daaropvolgende jaren – hebben we onder meer te danken aan de massale opkomst bij deze mars, ter ere van Julie Van Espen.

Belangrijkste wijzigingen

1. Definitie van seksuele misdrijven

Eén van de belangrijkste wijzigingen is de herziening van de definities van seksuele misdrijven. De nieuwe wetgeving breidt de reikwijdte van wat als een seksueel misdrijf wordt beschouwd aanzienlijk uit. Dit omvat nu ook gedragingen zoals seksuele intimidatie en digitale seksuele misdrijven (bijvoorbeeld verspreiding van intieme beelden zonder toestemming). Deze bredere definitie zorgt ervoor dat meer vormen van ongewenst seksueel gedrag strafbaar zijn.

2. Verjaringstermijnen

De verjaringstermijnen voor seksuele misdrijven zijn verlengd. Voorheen konden bepaalde misdrijven na een bepaalde periode niet meer vervolgd worden, wat vaak problematisch was voor slachtoffers die pas na lange tijd in staat waren om aangifte te doen. Met de nieuwe wetgeving krijgen slachtoffers meer tijd om juridische stappen te ondernemen, wat hen de ruimte geeft om eerst te herstellen en dan pas te beslissen over vervolging.

3. Strengere straffen

De straffen voor seksuele misdrijven zijn verzwaard. Dit weerspiegelt een striktere houding ten aanzien van deze misdrijven en een erkenning van de ernstige impact die ze op slachtoffers hebben. Zwaardere straffen moeten ook een afschrikwekkend effect hebben op potentiële daders.

4. Specifieke bescherming voor kwetsbare groepen

De nieuwe wetgeving besteedt speciale aandacht aan de bescherming van kwetsbare groepen, zoals minderjarigen en personen met een handicap. Dit omvat strengere straffen voor misdrijven tegen deze groepen en specifieke maatregelen om hen beter te beschermen tijdens juridische procedures.

5. Seksuele integriteit en toestemming

Het concept van toestemming staat centraal in de nieuwe wetgeving. Seksuele handelingen zonder duidelijke, vrije en geïnformeerde toestemming worden nu expliciet strafbaar gesteld. Dit betekent dat situaties waarin druk, intimidatie of manipulatie wordt gebruikt om instemming te verkrijgen, ook onder de strafwet vallen.

Wat betekenen deze wijzigingen in de praktijk?

De hervormingen in het seksuele strafrecht betekenen dat slachtoffers van seksuele misdrijven beter beschermd zijn en dat daders zwaarder gestraft kunnen worden. Voor slachtoffers biedt de nieuwe wetgeving meer mogelijkheden om recht te zoeken, met langere verjaringstermijnen en duidelijker omschreven misdrijven. Voor daders is er een grotere kans op vervolging en strengere straffen, wat hopelijk een afschrikwekkend effect heeft en bijdraagt aan de preventie van seksuele misdrijven.

Conclusie

Het nieuwe seksuele strafrecht in België is een belangrijke stap vooruit in de bescherming van slachtoffers en de aanpak van seksuele misdrijven. Door de wetgeving te moderniseren en uit te breiden, kunnen meer vormen van seksueel ongewenst gedrag aangepakt worden en krijgen slachtoffers de steun en juridische mogelijkheden die ze verdienen. Deze hervorming toont aan dat België vastbesloten is om seksuele misdrijven serieus aan te pakken en recht te doen aan de slachtoffers.