Omgangsregeling: wat als het kind niet wil?

In scheidingssituaties is een omgangsregeling een belangrijk hulpmiddel om het contact tussen het kind en beide ouders te waarborgen. Maar wat gebeurt er als het kind aangeeft niet naar één van de ouders te willen gaan? In het familierecht wordt veel belang gehecht aan het welzijn en de wensen van het kind, maar er zijn ook wettelijke verplichtingen en afspraken die nageleefd moeten worden. In deze blog leggen we uit hoe dergelijke situaties worden behandeld en welke stappen ouders kunnen ondernemen.

Omgangsregeling: een juridisch kader

Een omgangsregeling wordt meestal vastgelegd door de familierechtbank tijdens of na een scheiding. Het doel is om het kind in staat te stellen een goede relatie met beide ouders te behouden. Deze regeling is juridisch bindend, wat betekent dat beide ouders (en ook het kind) zich eraan moeten houden, tenzij er bijzondere omstandigheden zijn.

De wettelijke basis:

• Artikel 374 van het (oud) Burgerlijk Wetboek stelt dat elk kind recht heeft op persoonlijk contact met beide ouders, tenzij dit niet in zijn of haar belang is.
• De familierechter beslist in het belang van het kind, rekening houdend met factoren zoals leeftijd, emotionele band, en praktische haalbaarheid.

Wat als het kind niet naar een ouder wilt?

Wanneer een kind weigert om deel te nemen aan de omgangsregeling, ontstaat er vaak een complexe situatie waarin emotionele, praktische en juridische factoren samenkomen.

1. Leeftijd en wilsbekwaamheid van het Kind

• Jonge kinderen: Bij jongere kinderen wordt aangenomen dat ze minder in staat zijn om hun eigen belangen en wensen te beoordelen. De ouders worden in principe geacht de afspraken na te leven, zelfs als het kind bezwaar maakt. Meer nog, iedere ouder heeft in principe de verplichting om het kind te motiveren tijd door te brengen met de andere ouder.
• Oudere kinderen: Vanaf een bepaalde leeftijd, meestal rond 12 jaar, wordt de mening van het kind zwaarder meegewogen. Hoewel de rechter niet verplicht is om deze mening te volgen, wordt er vaak rekening mee gehouden.

2. Redenen voor weigering

Het is belangrijk om te achterhalen waarom het kind niet wil. Mogelijke redenen kunnen zijn:

• Angst of negatieve ervaringen met de betreffende ouder.
• Loyaliteitsconflict tussen beide ouders.
• Praktische ongemakken, zoals afstand of het missen van vrienden of hobby’s.

3. Rol van de ouders

Ouders hebben de verantwoordelijkheid om de omgangsregeling te ondersteunen. Het moedwillig ontmoedigen van contact met de andere ouder (ouderverstoting) kan ernstige gevolgen hebben, zoals sancties (dwangsom of vervolging voor de correctionele rechtbank) of een herziening van de regeling.

Mogelijke oplossingen

1. Dialoog en Bemiddeling

Een eerste stap is vaak open communicatie tussen de ouders en het kind. Ouders kunnen ook beroep doen op een erkende bemiddelaar om conflicten op te lossen en een constructieve oplossing te vinden.

2. Hulp van een psycholoog

Als het kind emotionele problemen ervaart, kan professionele hulp bijdragen aan het verwerken van de situatie. Dit kan ook inzicht geven in de vraag of de omgangsregeling moet worden aangepast.

3. Aanpassing van de omgangsregeling

Als de weigering van het kind voortkomt uit ernstige redenen, kan de familierechtbank worden gevraagd om de regeling te herzien. De rechter kan hierbij nieuwe afspraken maken, zoals:

• Beperkte omgang: Minder frequent of onder toezicht.
• Alternatieve afspraken: Bijvoorbeeld digitale communicatie in plaats van fysiek contact.

4. Toezicht op de omgangsregeling

In sommige gevallen kan de rechter besluiten tot een omgangsregeling onder toezicht, bijvoorbeeld via een neutrale derde of de neutrale bezoekruimte.

Wat zegt de wet?

Hoewel het kind een stem heeft in de regeling, blijft de omgangsregeling juridisch afdwingbaar. Als een ouder weigert de regeling na te leven, kan de andere ouder een beroep doen op de familierechtbank. Bij herhaalde weigeringen kunnen er sancties volgen, zoals dwangsommen of zelfs een wijziging van de verblijfsregeling. De niet-naleving van een omgangsregeling door een ouder kan ook vervolgd worden voor de correctionele rechtbank (misdrijf van niet-afgifte van het kind).

Conclusie

Wanneer een kind niet wil deelnemen aan een omgangsregeling, is het belangrijk om de situatie zorgvuldig te benaderen. Het welzijn van het kind staat centraal, maar ook de rechten en verplichtingen van beide ouders spelen een rol. Door dialoog, bemiddeling en waar nodig juridische stappen kan er vaak een oplossing worden gevonden die recht doet aan alle betrokkenen.

Bij vragen omtrent deze kwestie, bent u steeds welkom bij één van onze advocaten gespecialiseerd in deze materie.