Belangrijke ontwikkelingen in het familierecht

Het familierecht is voortdurend in beweging om beter in te spelen op de veranderende maatschappelijke realiteit. In dit artikel bespreken wij de meest recente ontwikkelingen en hervormingen binnen het familierecht in België. Deze veranderingen hebben een aanzienlijke impact op gezinsstructuren, echtscheidingsprocedures, ouderlijke verantwoordelijkheid en erfrecht.

Modernisering van het familierecht

De wetgever streeft naar een modernisering van het familierecht door middel van wetswijzigingen die de rechtspositie van gezinnen verbeteren. Enkele van de belangrijkste aanpassingen betreffen de volgende gebieden:

1. Hervormingen op vlak van huwelijk en echtscheiding

De wetgeving rond huwelijk en echtscheiding onderging de laatste jaren enkele ingrijpende wijzigingen. Enkele belangrijke aanpassingen zijn:

• Vereenvoudiging van echtscheidingsprocedures: De vereiste om schuld aan te tonen bij een echtscheiding is grotendeels vervangen door een systeem dat eenvoudiger en sneller verloopt.
• Duur van de onderhoudsuitkeringen: De regels met betrekking tot de alimentatieplicht zijn strikter geworden. Zo is de duur van de onderhoudsuitkering nu beperkt tot de duur van het huwelijk.
• Verdeling van goederen: De regels omtrent de verdeling van het huwelijksvermogen zijn duidelijker afgebakend om conflicten tussen ex-echtgenoten te beperken.

2. Co-ouderschap en ouderlijk gezag

Co-ouderschap is een steeds vaker voorkomend model binnen het familierecht. Recente wetswijzigingen hebben co-ouderschap beter geregeld:

• Gelijke verdeling van de verblijfsregeling: In principe hebben beide ouders recht op een gelijk verdeelde verblijfsregeling, tenzij het belang van het kind anders bepaalt.
• Ouderlijk gezag en beslissingsrecht: Beiden ouders behouden het ouderlijk gezag, zelfs na een echtscheiding, en moeten gezamenlijk beslissingen nemen over opvoeding, gezondheid en schoolkeuze.
• Sancties bij niet-naleving: Ouders die zich niet aan de verblijfsregeling houden, riskeren sancties, zoals een dwangsom of wijziging van de verblijfsregeling in het nadeel van de overtreder.

3. Erfrecht 

De wetgeving rond erfrecht en vermogensverdeling werd hervormd om tegemoet te komen aan de noden van moderne familiestructuren:

• Gelijke behandeling van erfgenamen: Stiefkinderen en biologische kinderen worden steeds vaker gelijkgesteld in erfrechtelijke kwesties.
• Aanpassing van de reserve: De verplichte reserve voor kinderen werd verlaagd, waardoor ouders meer vrijheid krijgen om hun nalatenschap te verdelen.
• Flexibilisering van schenkingen: Er zijn meer mogelijkheden om bij leven schenkingen te doen zonder nadelige fiscale gevolgen.

4. Nieuwe regels voor samenwonenden

Samenwonenden krijgen in het Belgische recht een steeds sterkere juridische positie. Recente hervormingen hebben onder andere geleid tot:

• Uitbreiding van rechten van wettelijk samenwonenden: Hoewel zij nog steeds minder rechten hebben dan gehuwden, zijn hun rechten op vlak van erfrecht en fiscale voordelen uitgebreid.
• Bescherming bij beëindiging van de samenwoning: Wettelijk samenwonenden genieten een betere bescherming bij het beëindigen van hun relatie, met betrekking tot de verdeling van bezittingen en onderhoudsbijdragen.
• Juridische erkenning van duurzame relaties: In sommige gevallen kunnen feitelijk samenwonenden rechten ontlenen aan hun langdurige relatie, bijvoorbeeld inzake sociale zekerheid en successierechten.

5. Kinderrechten en Internationaal Familierecht

Met de toenemende internationalisering van gezinnen worden ook internationale familierechtelijke kwesties steeds relevanter:

• Internationale kinderontvoering: België past zich aan internationale verdragen aan, zoals het Haags Kinderontvoeringsverdrag, om sneller en efficiënter te kunnen ingrijpen bij ontvoeringen door een van de ouders.
• Erkenning van buitenlandse huwelijken en scheidingen: De Belgische wetgever heeft regels verfijnd om buitenlandse huwelijken en echtscheidingen juridisch te erkennen zonder onnodige administratieve rompslomp.
• Rechten van minderjarigen: De stem van het kind krijgt steeds meer gewicht in gerechtelijke procedures, bijvoorbeeld bij beslissingen over ouderlijk gezag en verblijfsregelingen.

Conclusie

Het Belgische familierecht blijft voortdurend evolueren om recht te doen aan de veranderende gezinsstructuren en maatschappelijke dynamieken. De recente hervormingen in het huwelijksrecht, echtscheidingsrecht, erfrecht en co-ouderschap tonen aan dat de wetgever streeft naar meer rechtszekerheid en billijkheid. Zowel gehuwden als samenwonenden, ouders en kinderen profiteren van deze nieuwe regelgeving, waardoor het familierecht beter aansluit bij de hedendaagse realiteit.