Wraking van de rechter

Iedereen heeft recht op een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Maar wat als je het gevoel hebt dat een rechter vooringenomen is of zijn objectiviteit verloren heeft? In zulke gevallen bestaat er een juridisch mechanisme dat burgers toelaat om op te treden: de wraking van de rechter. In deze blog leggen we uit wat wraking precies inhoudt, in welke situaties het mogelijk is, en hoe de procedure verloopt.

Wat is wraking?

Wraking is een formeel verzoek van een partij in een rechtszaak om een rechter te vervangen, omdat die rechter niet langer geacht wordt onpartijdig te kunnen oordelen. Het gaat dus niet over het betwisten van de uitspraak zelf, maar over het wantrouwen ten opzichte van de rechter nog vóór die uitspraak heeft plaatsgevonden.

De basis voor wraking vinden we in artikel 828 e.v. van het Gerechtelijk Wetboek.

In welke gevallen kan wraking gevraagd worden?

De wet somt verschillende situaties op waarin een rechter kan worden gewraakt, onder meer:

• Wanneer de rechter een persoonlijk belang heeft bij de zaak.

• Wanneer de rechter bloed- of aanverwant is van één van de partijen of hun advocaat.

• Wanneer de rechter advies heeft gegeven of reeds in een eerdere hoedanigheid over de zaak heeft geoordeeld.

• Wanneer er sprake is van duidelijke vijandigheid, partijdigheid of vooringenomenheid tegenover een van de partijen.

Een wrakingsverzoek mag echter niet gebaseerd zijn op het feit dat men het oneens is met eerdere uitspraken van de rechter. Het is géén middel om “van rechter te veranderen” omdat je denkt dat een andere je meer gelijk zal geven.

Hoe verloopt de wrakingsprocedure?

1. Indienen van het verzoek: De partij die de rechter wil wraken, dient een schriftelijk en gemotiveerd verzoek in bij het rechtscollege dat bevoegd is.

2. Onderzoek: Er wordt onderzocht of het verzoek ontvankelijk en gegrond is. In tussentijd wordt de behandeling van de zaak opgeschort.

3. Beslissing: Een andere kamer of rechter oordeelt over het verzoek. Indien het wordt aanvaard, wordt de gewraakte rechter vervangen.

Belangrijk: wraking moet tijdig worden gevraagd. Als de partij het vermoeden van partijdigheid pas uit nadat de zaak is behandeld of als tactiek bij verlies, zal het verzoek meestal worden afgewezen.

Wraking: uitzonderlijk, maar belangrijk

Wraking komt in België relatief zelden voor, en dat is goed: het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is een fundament van de rechtsstaat. Toch is het belangrijk dat dit mechanisme bestaat, zodat iedere burger een eerlijk proces kan krijgen.

Wraking is een uitzonderlijke procedure die bedoeld is om de integriteit van het gerechtelijk systeem te bewaken. Het is geen aanval op de rechter, maar een waarborg dat rechtspraak verloopt op basis van neutraliteit en vertrouwen. Wie denkt dat een rechter in zijn of haar zaak niet onpartijdig kan oordelen, doet er goed aan om juridisch advies in te winnen over de mogelijkheid tot wraking.