Elektronische monitoring voor minderjarigen

Binnen het toepassingsgebied van de Jeugdrechtbank Antwerpen werd de pilootfase voor elektronische monitoring voor minderjarigen opgestart. Binnen deze blogpost bekijken we wat deze nieuwe maatregel inhoudt en wat het toepassingsgebied van deze maatregel is.

Wat is elektronische monitoring (EM)?

Elektronische monitoring (EM) is een door de jeugdrechter of jeugdrechtbank opgelegde vrijheidsbenemende maatregel of sanctie die minderjarigen ondergaan volgens een vooraf vastgelegd uitvoeringsplan waarvan de naleving, onder andere, door elektronische middelen wordt gecontroleerd.

De informatie die dit oplevert, wordt gebruikt om de intensieve begeleiding snel en in interactie met de betrokken jongere, hun ouders en hun context vorm te geven. Op die manier ondersteunt en corrigeert EM jongeren op weg naar hun re-integratie in de maatschappij. Begeleiding staat centraal en wordt ondersteund door de monitoring.

Elektronische monitoring wordt uitgevoerd via een enkelband en een GPS-tracker, die in rechtstreekse verbinding staan met het Vlaams Centrum voor Elektronisch Toezicht (VCET).

Voor wie?

Elektronische monitoring kan worden opgelegd voor jongens en meisjes vanaf 12 jaar, die in aanmerking komen voor een jeugddelict die voor volwassenen een gevangenisstraf voor meer dan 3 jaar kan opleveren.

Verschillende misdrijven zijn uitgesloten van de mogelijkheid tot elektronische monitoring, zoals:

• genocide, misdrijven tegen de mensheid, oorlogsmisdaden;
• terroristische misdrijven;
• doodslag, moord en vergiftiging;
• opzettelijke slagen en verwondingen in de intrafamiliale context;
• verkrachting, niet-consensuele seksuele handelingen, seksuele uitbuiting van minderjarigen met het oog op prostitutie;
• drugshandel, als hoofd- of bijkomende bedrijvigheid van een vereniging, in de hoedanigheid als leidend persoon.

Uitvoerbaarheid

Een elektronische monitoring kan slechts worden opgelegd mits geïnformeerde instemming van de jongere en zijn of haar ouders.

De sociale dienst dient ook steeds vooraf positief te adviseren met inhoudelijke en technische inschatting van de uitvoerbaarheid van de maatregel van elektronische monitoring.

Dit advies wordt verleend over volgende elementen:

• analyse van de praktische randvoorwaarden;
• inhoudelijke analyse van de persoonsgebonden factoren op de verschillende levensdomeinen van de jongere en/of zijn of haar context;
• geïnformeerde instemming van de jongere, zijn of haar ouders of opvoedingsverantwoordelijken;
• eventueel de maatregel of sanctie waaraan EM, ter ondersteuning, wordt verbonden;
• voorstel voor de maximumdoor van de elektronische monitoring;
• beschrijving van de opgelegde en niet-toegestane activiteiten gedurende de elektronische monitoring;
• voorstel van individueel uurrooster en van de individuele voorwaarden in uitvoering van de elektronische monitoring.

Doelstellingen

De begeleiding die wordt voorzien in combinatie met de elektronische monitoring heeft volgende doelstellingen:

• vermijden van recidive;
• werken aan herstel;
• structuur aanbieden;
• actief ondersteunen van de jongere bij re-integratie in de maatschappij;
• verbinding met het dagelijks leven, het gezin en de netwerkfiguren van de jongere;
• intensief betrekken van ouders en gezin.

VCET

Het Vlaams Centrum voor Elektronisch Toezicht is belast met de technische ondersteuning. Zij staan in voor de aan- en afsluiting van de monitoring en controleren 24/7 de alarmen en naleving van het individueel uurrooster.

Wanneer er overtredingen zijn, is er directe communicatie tussen het VCET en de jongere. Zij rapporteren deze ook rechtstreeks aan de sociale dienst en Jeugdrechter.

Er wordt door de sociale dienst ook maandelijks een evolutieverslag uitgebracht aan de Jeugdrechter, waarin het verloop van de elektronische monitoring wordt besproken en waarin overtredingen worden gemeld.

Ervaringen vanuit Nederland

In Nederland werkt men reeds met elektronische monitoring sinds 2012. Deze maatregel blijkt effectief bij delicten die betrekking hebben op volgende elementen:

• gebrekkige dagbesteding: de jongere heeft problemen met dag- en nachtritme, gaat weinig of niet naar school, heeft geen gestructureerde vrijetijdsbesteding of is weinig thuis;
• ontoereikend ouderlijk toezicht: ouders van een jeugddelinquent zijn vaak de grip op hun kind kwijtgeraakt. Via EM kunnen zij hun gezag terug krijgen;
• onvoldoende structurerend vermogen: de jongere heeft moeite om structuur aan te brengen in zijn/haar leven of om zich (omwille van impulsiviteit) aan afspraken te houden.

In deze video spreken enkele Nederlandse jongeren over hun ervaringen met elektronische monitoring.

Electronische Monitoring: Enkelband – Ervaring | Video | Rijksoverheid.nl

Conclusie

Elektronische monitoring bij minderjarigen kan een waardevol instrument zijn dat de mogelijkheid biedt om minderjarigen te begeleiden en te controleren zonder hen volledig op te sluiten. Hoewel er duidelijke voordelen zijn, zoals het behouden van familiale en sociale banden en het voortzetten van onderwijs, zijn er ook uitdagingen zoals privacykwesties en de noodzaak van adequate begeleiding. Door de juiste balans te vinden en de ondersteunende structuren te versterken, kan EM een effectieve manier zijn om minderjarigen te helpen re-integreren in de samenleving en recidive te voorkomen.

Aangezien de maatregel of sanctie van elektronische monitoring erg ingrijpend kan zijn voor de jongere en zijn of haar omgeving, adviseren we om vooraf de mogelijke gevolgen goed te bespreken met een advocaat gespecialiseerd in het jeugdrecht (jeugdadvocaat).

Bij Advo-recht.be hebben wij verschillende jeugdadvocaten met kennis van zaken over deze materie.